Chinh phục Sông Hồng hồi sinh di sản của vua tàu thuỷ Bạch Thái Bưởi

Sông Hồng, con sông chảy qua miền Bắc Việt Nam, đã tạo ra cơ hội để khám phá cuộc sống thôn quê bao đời chưa thay đổi.
Đối với những du khách chỉ còn một ngày ở lại Hà Nội thì một chuyến du lịch dọc theo bờ sông Hồng là chuyến đi hoàn hảo tránh xa sự ồn ào của thành phố. Chính ông Phạm Hà, chủ du thuyền Heritage Bình Chuẩn (www.heritagecruises.com), đang hiện thực hoá việc hồi sinh di sản của vua tàu thuỷ Bạch Thái Bưởi khám phá thuỷ lộ này cho dự án 30 chiếc du thuyền xuôi ngược các dòng sông Bắc Kỳ và ven biển Việt Nam.
Độc nhất trên thuỷ lộ
Hồi đầu thế kỷ 20, vua tàu thuỷ Bạch Thái Bưởi (1874-1932) có tới 30 con tàu xuôi ngược trên thuỷ lộ sông Hồng, nhất là tuyến Hà Nội- Hưng Yên- Nam Định, Hà Nội – Hải Phòng hay Hà nội ngược lên thượng du Bắc Kỳ.
Du ngoạn trên Sông Hồng đã là niềm mơ ước của rất nhiều thành viên của đội chúng tôi trong nhiều năm và nhất là khi chúng tôi phát triển dự án di sản Heritage Cruises cám hứng từ di sản của chúa Sông Bắc Kỳ. Và vì vậy chúng tôi quyết định thuê một chiếc thuyền cho 60 hành khách khám phá dọc theo sông Hồng, hứa hẹn chuyến đi tránh xa ồn ào của Hà Nội nhộn nhịp.

Nổi tiếng là hai con sông rộng và dài nhất Việt Nam, cả sông Hồng và sông Mekong đều rất giàu có về mặt lịch sử và truyền thuyết. Chúng không chỉ nuôi sống đất nước mà còn giúp đỡ dân ta trong các cuộc chiến giành độc lập qua nhiều thế kỷ. Mỗi con sông đều có câu chuyện để kể và sông Hồng không phải ngoại lệ. Bắt nguồn từ Trung Quốc, sông Hồng chảy qua Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc trước khi đổ vào vịnh Bắc Bộ.
Bên cạnh là một trong những hệ thống sông chính đóng vai trò quan trọng trong việc tưới tiêu và giao thông đường thủy, sông Hồng như dòng sữa mẹ, được xem như là biểu tượng của thủ đô. Thuỷ lộ thương mại sầm uất từ Hà nội sông Hồng kết nối Phố Hiến với thương cảng cổ Vân Đồn, nối tiếng một thời “Nhất Kinh Kỳ nhì Phố Hiến”.
Với nhiều ký ức về con người, ẩm thực, di sản văn hóa và thiên nhiên, văn minh sông Hồng là một trong 36 nền văn minh chính trên thế giới. Đây là cái nôi của văn hóa trồng lúa nước và nền văn hóa thôn quê điển hình của miền Bắc Việt Nam.
Được dẫn dắt bởi hướng dẫn viên tên “Thủy”-nghĩa là nước, chúng tôi bắt đầu khám phá
di sản văn hóa để trải nghiệm những địa điểm, hiện vật và các hoạt động thực tiễn tái hiện các câu chuyện về con người trong quá khứ cũng như hiện tại.

Chúng tôi đã đến thăm rất nhiều địa danh nổi tiếng dọc theo bờ sông Hồng: bao gồm đền Đại Lỗ, đền Đa Hoà, thờ một trong bốn Chử Đồng Tử và mối tình trời định với công chúa Tiên Dung, con gái Vua Hùng đời thứ 18, trước khi kết thúc chuyến đi tại làng gốm nổi tiếng Bát Tràng.
Hành trình viễn thám
Trải nghiệm viễn thám của chúng tôi bắt đầu từ lúc 7h30 và kết thúc lúc 4h30 bao gồm cả bữa ăn trưa trên thuyền. Chúng tôi có một ngày hạnh phúc, tỏa sáng khi du ngoạn viễn thám trên sông nước, ngắm địa danh cổ kính, đền thờ, làng mạc hầu như không thay đổi qua hàng ngàn năm. Trên đường đi, Thủy kể cho chúng tôi nghe về những con sông và những cây cầu.
Điểm dừng chân đầu tiên của chúng tôi là thăm chùa Bồ Đề, Long Biên và trại trẻ mồ côi ở đây, chúng tôi nói chuyện với sư cô Đàm Lan và nhận được lời chúc tốt lành, gặp nhiều may mắn từ nhà sư này.
Suốt hành trình, chúng tôi được thưởng thức bầu không khí trong lành, ngắm nhìn nhưng cánh đồng mía bạt ngàn hai bên bờ sông.

Chúng tôi nhìn thấy những ngôi đền cổ rất đẹp, cùng nhau dạo quanh làng Gốm Bát Tràng, nơi có những ngôi nhà cổ kính, đền, nhà thờ họ hay đình làng và khu sản xuất gốm, đặc biệt chất đất sét sông Hồng làm nên chất gốm riêng Bát Tràng, cũng như giành thời gian đi dạo quanh chợ trung tâm tìm mua sản phẩm gốm hấp dẫn.
Một trong những điểm thăm quan rất thích thú mà chúng tôi dừng chân là đền Đại Lộ và đền Đầm nơi chúng tôi may mắn được xem buổi nghi lễ tôn thờ Mẫu. Tại một buổi Lên Đồng điển hình, cô Đồng (người kết nối) tứ phủ: Trời, Đất, Nước và Rừng.

Các linh hồn được mời về thông qua các cô Đồng đã đem tới thế giới hiện tại một số hoạt động từ thế giới linh thiêng. Hoạt động Lên Đồng với mục đích đem lại sức khỏe dồi dào, sự thịnh vượng cho các tín đồ cũng như cộng đồng nói chung. Những người tham gia tin rằng họ có thể liên lạc trực tiếp với các linh hồn thông qua các cô Đồng.
Những giao tiếp có tính nghi lễ này thường diễn ra dưới hình thức sân khấu, múa và nhạc và tuân theo quy định có sẵn, tuy nhiên chúng cũng phụ thuộc vào các yếu tố thực tiễn. Bởi vì hình thức thờ cúng này giống như việc thờ cúng ông bà tổ tiên của người Việt, nó thể hiện sự tôn trọng truyền thống, các mối quan hệ xã hội tốt, đạo đức trong gia đình và tình cảm giữa con người với nhau.

Nghi thức Thờ Mẫu vẫn được duy trì mạnh mẽ nhất là ở miền Bắc Việt Nam. Tín ngưỡng này rất phổ biến ở các làng nông nghiệp nơi có 80% người dân sống nhờ trồng lúa nước, cầu cho quốc thái dân an, mùa màng tốt tươi. Ở những khu vực này việc thờ phụng thần bí rất phổ biến bao gồm việc tôn thờ cây lúa, cây cối cũng như cả những ngôi nhà cổ và gian bếp.
Ở miền Bắc Việt Nam có rất nhiều ngôi chùa nổi tiếng được xem là các khu bảo tồn giành cho các mẫu. Các bàn thờ thường nằm phía sau hoặc bên cạnh ngôi chùa chính được thiết kế hài hòa với kiến trúc của chùa chính và không gian tự nhiên xung quanh chùa.
Người Việt thờ Mẫu ở một ngôi đền riêng biệt gọi là “Phủ”. Thực hành nghi lễ tại đền Đai Lộ liên quan đến Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt và được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.
Chuyến đi hấp dẫn của chúng tôi cũng diễn ra tại đền Đa Hoà có kiến trúc thời Nguyễn, do tiến sĩ Chu Mạnh Trinh xây dựng năm 1894, nơi có nhiều di tích quý giá và làng Chư Xá nơi chúng ta tìm hiểu truyền thuyết về sự phát triển thịnh vượng của làng cũng như thành tựu nổi bật trong nhiều năm qua. Chính công chúa Tiên Dung đã dạy dân làng trồng lúa nước, buôn bán thương mại và chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng địa phương.
Các ngôi đền thờ công chúa Tiên Dung được xây dựng ở khắp 72 xã, và ngày nay cứ mùng 10 tháng Hai âm lịch hàng năm được lấy là ngày tôn vinh bà. Lễ hội mùa xuân và lễ hội tình yêu cũng là một trong những lễ hội lớn nhất miền Bắc, nhiều chuyến hành hương trên sông nước về thăm ngôi đền Đa Hoà biểu trưng sự bất tử và tình yêu vĩnh hằng.
Phát triển du lịch Sông Hồng.

Sau hải trình, cô Esther chuyên gia du lịch làm việc cho Công ty Heritage Cruisss tại Việt Nam cho biết:
“Mọi thành phố trên thế giới đều quay mặt ra sông và hồ, lấy đó là trung tâm, cần lắm kỳ tích sông Hồng như kỳ tích sông Hàn. Chúng tôi có kế hoạch để thực hiện các chuyến du lịch lên thượng du qua Sông Đà, Sông Lô hoặc xuôi về hạ lưu sông Hồng khám phá thành Nam, hay cố đô Hoa Lư.
Mặc dù Sông Hồng rất giàu truyền thống lịch sử nhưng cơ sở vật chất vẫn chưa đủ tốt như cảng thuỷ nội địa để chào đón các du khách, rác thải hai bên bờ, khai thác cát bừa bãi để lại những hố sâu hai bên bờ sông.

Có lẽ Hà Nội nên học hỏi các nước láng giềng như Bangkok nơi mà Du lịch sông nước rất phát triển. Việc kết nối Hà Nội với các nơi khác như Hoa Lư-Ninh Bình, Vịnh Hạ Long thậm chí cả vùng thượng du Bắc Kỳ tạo ra một cơ hội phát triển rất lớn.
Cô tự hào về dòng sông Seine ở Paris đẹp cả ngày lẫn đêm. Du lịch rất phát triển xung quanh nó, không chỉ trên sông mà còn dọc theo bờ của nó, với cơ sở hạ tầng bao gồm Paris Plages nổi tiếng, tạo ra những bãi biển nhân tạo tạm thời vào mỗi mùa hè.
Cô nói: “Trong hình ảnh của tàu ruồi Bateaux Mouches, Hà Nội sở hữu nhiều cây cầu bắc qua sông Hồng kể những câu chuyện khác nhau về ảnh hưởng của chúng đối với lịch sử thành phố mà nhiều du khách nước ngoài rất muốn nghe.